Pro blog - ARTIMININGIZACIJA

Yayoi Kusama

Hmm, ovaj da ... dakle, naslanjajući se i nadovezujući na Žonetov blog o Filipu Rotu i nekim tamo započetim diskusijama (da citiram sarskog: Horatio, evo ovde smo se skupili kao oko nekog stola u kaficu u Parizu i caskamo o smislu umetnosti. Znam da ti to volis. Zovi turu pica!) sklepah ovu rogobatnu kovanicu iz naslova posta kao poziv za ostale blogere da spoje stolove sa našim, primaknu stolice i uzmu učešća u boemskoj debati  ... prvu turu ja zovem ;)

 Manje-više svi mi ovdje volimo umjetnost, barem onu koju volimo. I svi imamo neke svoje omiljene pisce, muzičare, slikare, filmadžije, a što je najvažnije - imamo naš brižno formiran i odgajan ukus povodom tih stvari, koji nam se po difoltu dopada, kao što nam se dopada i sam način na koji nam se on dopada.

Iz te neke subjektivne perspektive nerjetko znamo  da dobacimo u pravcu pozornice – pa to nije nikakva umjetnost (umjereno) ili pak - ovo je obično sranje ( explicit lyrics version).

Naravno, potraga za definitivnom definicijom umjetnosti stara je koliko i sam pojam umjetnosti.

Pa tako, konsultujuću allmighty wiki, dolazimo do sledećeg objašnjenja:

 Umetnost je ljudska delatnost ili proizvod ljudske delatnosti koja ima za cilj stimulisanje ljudskih čula kao i ljudskog uma i duha; prema tome, umetnost je aktivnost, objekat ili skup aktivnosti i objekata stvorenih sa namerom da se prenesu emocije ili/i ideje. Osim ove definicije, ne postoji ni jedna druga opšteprihvaćena definicija umetnosti, s obzirom da je definisanje granica umetnosti subjektivan akt, a potreba za umetnošću se obično naziva ljudskom kreativnošću.

 Jasno je da je ovako konstruisano “sito” suvišno porozno i da kroz njega može da upadne sve živo, a bogami i mrtvo.

Npr. neko me kod kuće dobrano načepi te ja skroz popizdim i porazbijam pola stana, ekspresujući svoje  emocije samo tako. Ne sumnjam da bi se tu  lako našao i neki likovni kritičar koji bi u nastalom skršu uvidio imanentnu haotičnost manifestovanja esencijalnog apsurda urbane egzistencije ... (Uvijek sam se pitao da li likovni kritičari stvarno razmišljaju na način na koji pišu recenzije izložbi ili je to tek produkt minucioznog traženja visokoparnih izraza i sklapanja akrobatskih semantičkih konstrukcija za jednokratnu upotrebu (pojmljivih taman koliko i  zaumna poezija)).

S naknadnom glupošću i uz dobru spiku sve se može poturiti kao “ART”. Čini mi se  da dobar dio savremene umjetničke produkcije funkcioniše upravo na taj način. Pogotovo ako se uzme u obzir da danas licencu za umjetničnost izdaje opskurana (gotovo kako kakvo tajno društvo), samokonstituisana i smoproklamovana elita u vidu akademskih krugova, galerijskih lobija, naručenih kritičara,  bez čije potpore teško da možete biti tretirani kao ozbiljan stvaraoc. Najbolji primjer – Nobel  za književnost. Koliko je samo Hugo životniji i smisleniji.

Slično  tako funkcioniše i  industrija popularne muzike. Bez obzira koliko je neki bend ili autor talentovan, bez logistike velikih izdavačkih kuća teško da će za njega čuti širi krug ljudi. A širina kruga ljudi koji recipira djelo je opet skopčana sa onom komunikacionom dimenzijom umjetničkog čina.

Umjetnost i jeste oblik komunikacije, makar se njom obraćali samom sebi.

A sa komunikacijom u priču ulazi i priča o sadržaju poruke, ali neka to ovdje bude naznačeno tek kao crtica za dalju diskusiju ...

Ono što je (nadam se) nesporno je da umjetnost nastaje kao čin djelovanja  ljudskog duha. Kad nauka, ili ko god, bude znala više o ljudskoj svjesti/umu/duhu tada će i ova predodžba o umjetnosti imati bolju rezoluciju.

U nekim davnijim vremenima umjetnost je bila usko povezana sa zanatskim umjećem, vještinom i spretnošću samog umjetnika. Reklo bi se da tu nije bilo mnogo prostora za palamuđenje i filozofisanje. Antičke mecene i plemići sigurno ne bi naručili nešto ovakvo da im ukrašava vrt njihove vile:

No, s istorijskim vremenom kulturno nasleđe se gomilalo, a njegova zaostavština je snažno uticala na nove naraštaje umjetnika. U svojim radovima, oni su se sve češće referencirali na već postojeća umjetnička dijela, preispitivali ih, ulazili sa njima u dijalog, pa čak i u konflikt.

Impresionizam u slikarstvu, možda prvi, bar u zapadnoj kulturnoj hemisferi, i u širem obimu,  načinje tu do tada neupitnu vezu između  “tačnog” i “pravog” u umjetničkom izrazu. Slikari iz tog kruga prave otklon od konvencionalno lijepog i prelaze u domen subjektivne estetike. Naravno, ta subjektivna estetika nije izolovano ostrvo. Ona i dalje komunicira sa drugima, ali ne  u onom obimu kao što su to npr. slike renesansnih majstora ili neoklasicista. Sa njima dolazi  do velike polarizacije kulturne javnosti i oprečnih kritika.

Interesantno da je Pikaso svoj umjetnički uzlet započeo upravo u tom boemskom miljeu. Prije nego što je počeo da stvara  svoje nadaleko poznate  “degeneralizovane” likove, bilo mu je itekako stalo da pokaže da posjeduje klasičnu vještinu koja nimalo ne zasotaje za onom koju su imali  Dega ili Mane.

XX vijek, kojeg su na polju umjetničkog iskoraka u novo, najavili upravo impresionisti, donosi definitivnu reintepretaciju i redefiniciju značenja umjetničkog djela.

Avangardna stremljenja, eksplozija najrazličitijih izama (kažu da ih danas ima oko 120), konceptualna umjetnost, performansi, atonalna muzika, body art, umjetnik kao eksponat i kao sam čin, noiz & taština tišine, postpostpostmodernizam, sve to je odvelo samu umjetnost u tri lijepe pičke materine (ovo "lijepo" shvatiti  u kontekstu moderene aestetičke misli)

Umjetnost se kontekstualizuje i intelektualizuje, a njen sadržaj poprima filozofsko značenje jednako koliko i emotivno i/ ili estetsko. Sama estetika se redefiniše iz korjena, mada su muški umjetnici i dalje ostali generalno slabi na klasično lijepe žene. :)

Priča o umjetnosti na momente postaje veća od same umjetnosti. A umjetnik nije više samo svjedok i bilježnik svijeta u kom živi, on postaje stvaralac sopstvenih svijetova. Ponekad ti svjetovi izgledaju takvi da je teško zamisliti ko bi poželio u njima da preživi.                                                             

Međutim koliko god se ističe autorov individualizam toliko su prisutni i neki opšti, globalni trendovi koji umnogome oblikuju i usmjeravaju umjetničku scenu.

Umjetničke revolucije se uglavnom dešavaju kao reakcije na već postojeće trendove ili pak društvene okolnosti. Recimo pank muzika je bila socijalna pobuna, ali ujedno  i radikalni estetski otklon od onoga što su pretstavljali simfo i glem rok, a senzualna prigušenost i emotivna alijenacija pop arta, u neku ruku prirodni je slijed stvari nakon ekstatičkog pijanstva apstraktnog eksprezinoizma.

No, rivajvlovi koji se ciklično dešavaju obesmišljavaju  trijumfe svakog od trenutno aktuelnih pravaca. U umjetnosti nema apsolutne dominacije i konačne formule smisla. Ono što je juče bilo odbačeno kao nazadno i prevaziđeno, za par decenija se već vraća na velika vrata, naravno uz onaj famozni prefiks neo.

U umjetnosti nema vječitih istina sem nje same. Ustvari nema ni prolaznih istina sem nje same. Nemojte da vam drugi određuju šta je a šta nije umjetnost. U sveopštoj papazjaniji smislova i stilova najbolju definiciju umjetnosti  otkrićete u onom što se vama dopada, u onom što je vama veliko i čarobno i moćno i duboko (ne znači  da je ovi atributi nužno određuju).

A ako vam se, usput, ukusi poklope sa još nekim, eto sjajnog povoda za  jedan sadržajan kafanski razgovor …

Uh, al’ mi se grlo osušilo od silne priče.

Konobar, još jednu turu!

P.S. Pošto se na Žonetovom blogu usput razvila i diskusija o Endiju Vorholu, u kojoj se ustvari i začeo ovaj blog, evo mogućeg objašnjenja fame koja ga je pratila ;))